Felsefenin Bilgiye Bakışı

 

Felsefenin Bilgiye Bakışı

 

Bilgi felsefesinin ana konusu bilginin kendisidir. Bilgi kuramının problemleri; bilginin imkanı, kaynağı, sınırları ve ölçütleridir.

 

Bilginin İmkanı                    Kaynağı                        Sınırları                         Ölçütleri

Varlığın doğru bilgisi     İnsanın elde ettiği          İnsan neyi ne kadar       Elde edilen bilgiler

var mıdır?                        bilginin kaynağı            bilir.                               kesin midir?

                                         nedir?

 

Varsa, bu bilgiler           Bilgilerimizin kaynağı    İnsan bilgisi                  Kesin bilgiler doğru

gerçek midir?                  akıl mıdır?                      sınırlı mı                       bilgiler mi?

                                                                                sınırsız mıdır?

Hakikat nedir?                Bilgilerimiz duyuma                                             Kesin ve doğru

                                        veya deneye mi                                                     bilgilerin ölçütü

                                        dayanır?                                                                 nedir?

 

Hakikat var mıdır?          Bilgilerimizin oluşumunda

                                        sezginin rolü var mıdır?

 

Varsa, hakikati bilmek

 mümkün müdür?

 

Bilgi kuramının temel problemi “Bilgi nedir?” sorusuna cevap bulmaktır. Bunun için de genel anlamda “bilginin” özel anlamda da “doğru bilginin” olup olmadığını saptamak gerekir. Bilgi kuramında yukarıda belirtilen sorulara verilen cevapları temellendirmenin özel bir yeri vardır. Temellendirme, burada, cevapları dile getiren yargıların, önermelerin gerekçeleri gösterilip, birtakım çıkarımlar yapılarak doğrulanması demektir. Bu yapıldığında “gerçeğe uygun bilgiye” ulaşılmış olur.

Yalnız “doğru bilginin ölçütlerinin neler olduğu” sorusu, bu noktada önem kazanıyor. Bu soru, görülebileceği gibi, bilgi kuramında birbirinden farklı cevapların oluşumuna yol açmıştır. Bu cevaplar şöyle sıralanabilir;

-         Akla dayanan bilgi doğru bilgidir.

-         Deneye dayanan bilgi doğru bilgidir.

-         Deneyle beşleyen ve akılla kontrol edilen bilgi doğru bilgidir.

-         Doğru bilgi mantık diliyle çözümlenen bilgidir.

-         Olgulara dayanan bilgi doğru bilgidir.

-         Sezgiye dayanan bilgi doğru bilgidir.

-         Faydalı olan bilgi doğru bilgidir.

-         Fenomeni dile getiren bilgi doğru bilgidir.

 

Düşünce tarihine bakıldığında, kimi düşünürlerin, doğru bilgiye ulaşılabileceği inancına kuşkuyla baktıkları görülür. Bu yaklaşıma sahip olan kişilerin doğru bilgi için söyledikleri de şöyle sıralanabilir;

-         İnsan varlığın bilgisini öznel olarak bilir.

-         Gerçeğin özü bilinmez.

-         Gerçek bilinemez, gerçeğe benzer denilebilir.

-         Duygusal bilgiden şüphe edilmelidir.

-         Doğru bilgiyi elde etmede şüphe, amaç değil, araç olmalıdır.