FELSEFE NEDİR?
- Felsefe kişinin kendisini ve çevresini anlama, yorumlama, açıklama ve gerçeği arama çabasıdır.
FELSEFENİN GENEL ÖZELLİKLERİ
- Felsefe, bilgi edinmeye değil bilgi aramaya yönelik bir faaliyettir.
- Felsefede cevaplardan çok sorular önemlidir.
- Felsefe, insanı ve evreni bir bütün halinde kavramaya çalışır.
- Felsefe, bir bilin değildir ancak bütün bilimler felsefeden doğmuştur.
- Felsefenin yöntemi her zaman için bilinçli, tutarlı, sistemli bir düşünme yöntemidir.
- Felsefi sistemler kendi içerisinde tutarlıdır. Fakat genel- geçer bir niteliğe sahip değildirler.
FELSEFENİN YARARI
- Felsefe kişide merak ve kuşku uyandırır.
- Felsefe bilinçlenmeyi ve görüş açımızın gelişmesini sağlar.
- Demokrasinin gelişmesini ve işlemesini sağlamaktadır.
- Yeni bilim dallarının ortaya çıkmasını sağlar.
- Felsefe insana hemen her konuda akıl yürütebilmesini sağlar.
BİLGİ ve BİLGİ TÜRLERİ
BİLGİ : Bilgi suje/özne (bilen) ile obje/nesne (bilinen) arasındaki karşılıklı ilişkiden çıkan bir üründür. Bu ilişkinin bir yanında biz (bilen/düşünen insan), diğer yanında ise bilginin konusunu oluşturan, düşünülen objeler/nesneler (varlıklar) vardır.
Bilgi edinme sadece insana özgüdür. İnsan duyu organları aracılığıyla dış dünyadan ve kendi iç dünyasından gelen uyarıcılar ile varlığı algılar. Düşünme, objelerin insan zihni üzerinde bıraktığı izler üzerinde sürdürülen etkinliktir. İnsan bu zihinsel etkinlikler sonrasında soyutlamalar yaparak belirli kavramlara ulaşır. Kavramlar arsında bağlantılar kurarak içinde çeşitli yargılar taşıyan önermeler ve çıkarmalar elde eder. İşte bu süreç içinde ortaya çıkan ürüne bilgi denir.
Çocukluğumuzda sobanın yakıcılığını (ya da banyoda sabunun gözleri yakıcılığını) bu objelerle temasa geçerek bilinç dünyamıza yerleştiririz.
İnsanın, bilgi elde etmesinde iki yetisi vardır :
1- Düşünme
2- Duyular yoluyla algılama gözlemleme
BİLGİ TÜRLERİ : Gündelik Bilgi , Dinsel Bilgi, Teknik Bilgi, Sanat Bilgisi , Bilimsel Bilgi , Felsefi Bilgi
Gündelik Bilgi: İnsanların gündelik hayatlarında en sıradan deneyimleri sonucunda elde etmiş oldukları bilgi türüdür. Özellikleri :
- Tek tek olaylarla ilgilidir.
- Sezgilere dayalı olarak ortaya çıkar.
- Genelleştirilmiş bilgidir. Ancak gerçekliğinden söz edilemez. Genel-geçer değildir.
- Sonuçları kesin değildir ve sistemsiz bir yapıya sahiptir.
- Neden-sonuç ilişkisi yüzeyseldir.
- Özneldir
Dinsel Bilgi : Dinsel bilgide suje ile obje arasındaki ilişki inanç temeline dayanır. Bu bakımdan dinsel bilgide gerçekliğin kanıtlanmasına ihtiyaç yoktur. Özellikleri :
- Varlığı inanç aracılığıyla ortaya koyar.
- Tanrı, evren ve insana ilişkin tümel açıklamalar içerir.
- Eleştiri ve tartışmaya kapalıdır. (dogmatiktir)
- Normatiftir.
Teknik Bilgi : Doğal nesnelerin bilimsel bilgilerden yararlanılarak insan yaşamında kullanabilir halde getirilmesi sonucu elde edilen bilgi türüdür. Alet Tekniği, Makine Tekniği ve Otomasyon Tekniği biçiminde karşımıza çıkar. Özellikler :
- Pratik yarara dayalı olarak oluşur.
- İnsan yaşamını kolaylaştırmak amacına yöneliktir. (Doğaya hakim olma gayreti)
- Bilimsel bilgi ile karşılıklı etkileşim içindedir.
Sanat Bilgisi : Sanat güzeli arayan gerçekliği simgelerle anlatmaya çalışan bir etkinliktir. Bu etkinlik duyguya ve sezgiye dayanır. Yetenek ve hayal gücü gerektirir. Özellikleri :
- Sezgilere ve yaratıcı hayal gücüne dayanmaktadır.
- Özneldir
- Amaç, estetik haz uyandırmaktır.
- Tektir.
Bilimsel Bilgi : Bilimsel bilginin başlıca özelliği nesnel, kesin, genelleyici, eleştirel olmasıdır. Akla, gözleme, deney ve kanıta dayanır. Ulaşılan sonuçlarda inanç ve değerlerin dışında kalır. Bilimsel bilgi üçe ayrılır.
1- Formel Bilgi :
- Yalnızca düşüncede var olan varlığı konu edinir.
- Matematik, mantık, etik, değerler bu alana girer.
- Tümden gelim yöntemini kullanır.
- Aslolan formlardır (Önermelerin birbiriyle olan mantıksal bağlantıları)
2- Doğa Bilimleri :
- Reel varlığı konu edinir.
- Fizik, kimya, biyoloji, tıp ve yer bilimleri bu alana girer.
- Temel özelliği olgusallıktır. ( Olgusallık : Yargıların doğrudan ya da dolaylı olarak gözlenebilir olanı dile getirmesidir.)
- Tümevarım ( endüksiyon ) yöntemini kullanır.
- Nedensellik ilkesine dayanır. (Neden-sonuç ilişkisinden tümel, genel-geçer yasalara ulaşılır).
3- İnsan Bilimleri :
- Konusu insan ve toplumdur.
- Piskoloji, sosyoloji, tarih, siyaset ve coğrafya bu alana girer.
- Bu bilimlerde temel yöntem “ANLAMA” dır.
- Toplumsal olayları anlamamızı sağlar.
- Sonuçları kesin değil, olasılığa dayalıdır.
Felsefi Bilgi : Felsefi bilgi, insanın deneye dayanmadan yalnızca aklıyla, düşünme gücüyle kafasındaki sorulara cevap vermesidir. Özellikleri :
- Tümel ve geneldir.
- Özü araştırır.
- Akılcıdır.
- Yöntemlidir.
- Sistematik düzenlidir.
- Soru sormaya ve hayal gücüne dayalıdır.
- Öznel ve eleştireldir.
- Birikimlidir. (Kümilatiftir)
- Nesnesi hem soyut hem somuttur.
- Genel-geçer değildir.
FELSEFENİN DİĞER ALANLARLA İLİŞKİSİ
Felsefe İle Bilim Arasındaki Ortak Özellikler:
- Akıl ve mantık ilkeleri kullanır.
- Bilinçli yöntemli ve sisteme dayalıdır.
- İlke ve yasalara ulaşmaya çalışırlar.
- Merak ve anlama arzusundan doğmuştur.
Felsefe İle Bilim Arasındaki Farklar:
- Felsefe hem olgularla hemde değerlerle ilgilenirken bilim sadece olgularla ilgilenir.
- Bilimin önermeleri doğrulanabilir ancak felsefenin önermeleri dar anlamda doğrulanamazlar.
- Bilimlerde ön görüde bulunabiliriz ancak felsefede bulunamayız.
- Bilimsel bilgi nesnel, felsefi bilgi özneldir.
- Bilimsel bilgi birikşmi ilerler, felsefi bilgi birikimlidir (Kümilatiftir)
- Bilimsel bilgi deneye ve gözleme, felsefi bilgi düşünce gücüne dayanır.
- Bilimsel bilginin sonuçları yanlışlığı kanıtlanıncaya kadar doğrudur. Felsefi bilginin sonuçları varsayımlıdır.
- Bilimsel bilgi genel geçerdir. Felsefibilgi genel geçer değildir.
- Bilimsel bilgi nesnel, felsefi bilgi özneldir.
Felsefe İle Din Arasındaki Ortak Özellikler:
- Konuları insan ve evrendir.
- Varlığı tümel olarak açıklarlar.
Felsefe İle Din Arasındaki Farklar :
- Felsefi bilgiler akla dayanırken dinsel bilgiler inanca dayanır.
- Felsefede soru sormak esastır ama dinde verilen cevaplara inanmak esastır.
- Felsefe eleştiricidir din ise dogmatiktir.
Felsefe İle Sanat Arasındaki Ortak Özellik:
- Varlığı, hayatı insanı yaratıcı bir zeka ile kavrar ve yorumlar.
Felsefe İle Sanat Arasındaki Fark :
- Felsefe doğrulara dayanırken sanat duygusallığa dayanır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder